ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΙΛΙΣΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΙΛΙΣΟΥΣτην αρχαία Αθήνα, ο Ιλισός λατρευόταν ως ήρωας και θεός. Συνήθως εικονίζεται, όπως οι άλλοι ποτάμιοι θεοί, σαν ταύρος με ανθρώπινο πρόσωπο ή κεφάλι ή σαν νεαρός με μικρά κέρατα ή κάποιο άλλο διακριτικό. Με τον Ιλισό έχει ταυτιστεί γυμνή, καθιστή, νεαρή μορφή στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα. Η λατρεία του ποταμού αποδεικνύεται από δύο επιγραφές του 5ου π.χ. αιώνα, στο Επιγραφικό Μουσείο, οι οποίες είναι σχετικές με τα ιερά χρήματα και τους θησαυρούς των θεών και όπου αναφέρεται και ο ποταμός Ιλισός μεταξύ άλλων θεών και ηρώων. Ο Ηρόδοτος λεει πως όταν ο ισχυρός βόρειος άνεμος είχε καταστρέψει πολλά πλοία των περσών στις βραχώδεις ανατολικές ακτές του Πηλίου (Η, 12-13), οι Αθηναίοι ίδρυσαν ιερό του Βορέα "παρά ποταμόν Ιλισόν", στη θέση όπου κατά τους μύθους ο Βορέας είχε αρπάξει την κόρη του βασιλιά Ερεχθέα Ωρείθυια. Ο μύθος λέει ότι ο Βορέας άρπαξε την πανέμορφη Ωρείθυια, ενώ έπαιζε με τη Φαρμακεία νύμφη κάποιας πηγής με νερό φαρμακερό , κοντά στις όχθες του Ιλισού. Η αρχαιότερη μαρτυρία, για την αττική αυτή παράδοση, έρχεται από δύο θαυμάσια ερυθρόμορφα αγγεία της εποχής προ των Περσικών πολέμων, όπου παριστάνεται η αρπαγή της Ωρείθυιας από το Βορέα (Furtwangler, Berl, Vasenslg 2165). Το τοπίο αυτό, στο οποίο αγαπούσε ο Σωκράτης να αναπαύεται όπως αναφέρει ο Λουκιανός, περιγράφεται από τον Πλάτωνα, στο διάλογο Φαίδρος 229-230. Ο Σωκράτης και ο Φαίδρος, που συναντήθηκαν έξω από το τείχος της πόλης, διασχίζουν ξυπόλητοι τα "χαρίεντα, καθαρά και διαφανή" νερά το ποταμού, αφού δεν είχε πολύ νερό λόγω καλοκαιριού (ούτε γέφυρα υπήρχε εκεί), για να περάσουν στην απέναντι όχθη του, όπου υπήρχε τόπος κατάλληλος για συζήτηση και περισυλλογή. Στη νησίδα αυτή του Ιλισού υπήρχε πανύψηλη πλατάνα, ίσκιος , χλόη κι ελαφρό αεράκι. Κοντά βρισκόταν μια μικρή αλλά "χαριεστάτη πηγή μάλα ψυχρού ύδατος" καθώς και μια μεγάλη και σύσκια λυγαριά, που τα άνθη της ευωδίαζαν τον αέρα.Η ομορφιά του τοπίου έκανε το μαθητή να φανταστεί εδώ στα "μελίρρυτα ρείθρα", (Νόννος, Διονυσιακά 47,265), του ποταμού, την αρπαγή της κόρης του Ερεχθέα, από το Θράκα βασιλιά Βορέα. Ο Σωκράτης του απήντησε ότι το σημείο αυτό βρίσκεται 2-3 στάδια πιό κάτω, κοντά στην κοίτη του ποταμού, στο σημείο απ' όπου περνούσαν το ποτάμι για να πάνε στο ιερό της Άγρας. Κοντά στο χάσμα των βράχων έβγαινε άφθονο νερό και σχημάτιζε μια πηγή, την ονομαστή πηγή της Καλλιρρόης. Ο Θουκυδίδης (ΙΙ,15,3) αναφέρει ότι στη θέση της Καλλιρρόης, κατασκευάστηκε η "Εννεάκρουνος" από τους Πεισιστρατίδες. Αυτή έγινε αφορμή, κατά τον Ηρόδοτο να διωχθούν οι Πελασγοί του Υμηττού στη Λήμνο, γιατί δήθεν ενοχλούσαν τις λουτροφόρες παρθένες, που έπαιρναν νερό από την πηγή "για τα νυφικά νερά των μελλόνυμφων γυναικών και για τις κάθε είδους ιεροτελεστίες". Η πραγματική αιτία της έξωσης των Πελασγών ήταν άλλη. Οι Αθηναίοι είχαν δώσει την περιοχή αυτή στους Πελασγούς για να κατοικήσουν, ως ανταμοιβή για την κατασκευή των τειχών της Ακρόπολης. Όταν όμως είδαν την περιοχή, που ήταν πρώτα άγονη, καλά καλλιεργημένη, ζήλεψαν και θέλησαν να την πάρουν πίσω. Ανασκαφές στο χώρο έγιναν από τον E. Penrose, το διάστημα 1883-1886 και το 1922 από τον G. Welter. Στην περιοχή γύρω από τον ναό πραγματοποιήθηκαν από το 1886, σχεδόν συνέχεια, έως το 1907 ανασκαφές από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία και στη δεκαετία του 1960 από τον Ιωάννη Τραυλό.<http://209.85.135.104/search?q=cache:5C6hJ5harhYJ:www.ilisos.eu/history.htm+%CE%99%CE%9B%CE%99%CE%A3%CE%9F%CE%A3&hl=el&ct=clnk&cd=3&gl=gr>